Гипершындық

Гипершындық – гипермәтін және виртуалды шындық ұғымдарына жақын, француз философы Жан Бодрийар ұсынған ұғым. Оны түсіну үшін шындықты мәтінмен қоса алу керек те, мәтінді гипермәтін ретінде қабылдау қажет, сонда гипершындық түсінігі шығады.

Бодрийар пайымдауынша, біз осы гипершындықта өмір сүріп тұрмыз. Бұқаралық ақпарат құралдары, толассыз ақпараттық ағын адам санасын мүлдем билеп алған. Адам дауыл кезіндегідей кеменің үстінде бір шетінен екіншісіне домалай береді.

Мыс., 1991 ж. Ирак пен АҚШ-тың арасындағы соғыс шындық мағынасында болған жоқ. Бұл компьютерлер дисплейімен видеопроекторлар экранына "отырғызылған" гипермәтіндік соғыс болды. Бұл ешқандай мистика емес, ол гипершындық метафизикасы, ояу түс.

Тіпті, компьютерлік көркем әдебиет, компьютерлік "Тал түс" атты роман белгілі. Бұл романды тек компьютер дисплейінде ғана дәл оқуға болады. Ол гипершындық түрінде құрастырылған. Клавиштерді басу арқылы оны соңынан басына дейін де, эпизодтарын ауыстырып та оқи беруге болады.

Гипершындықта уақыт пен кеңістік жасанды болып шығады: кеңістік – прагматикалық, ал уақыт болса – сериалды. Мыс., гипершындықта қазіргі оқиғаны суреттей келе, тарихтың терең қойнауларына кетіп қалуға болады, одан болашаққа жету үшін бір кнопка жеткілікті. Жалпы алғанда, гипершындық адамдық мәдениеттің ерекше бір тілдік бітіміне жатады.